Tư cách pháp nhân là gì? Điều kiện để có tư cách pháp nhân

Doanh nghiệp là một tổ chức kinh tế có cơ cấu, hoạt động chuyên nghiệp. Nhưng có thể bạn chưa biết, một số loại hình doanh nghiệp lại không có tư cách pháp nhân. Hãy cùng chúng tôi theo dõi bài viết sau đây để hiểu đúng hơn về tư cách pháp nhân và sự ảnh hưởng của pháp nhân đến doanh nghiệp.

Tư cách pháp nhân là gì?

Pháp nhân là một tổ chức, một chủ thể pháp luật có tư cách pháp lý độc lập. Theo quy định của pháp luật, những tổ chức này có thể tham gia vào các hoạt động kinh tế, chính trị, xã hội… Đây là một khái niệm dùng để phân biệt giữa cá nhân và tổ chức.

Tư cách pháp nhân là tư cách pháp lý được Nhà nước công nhận cho một tổ chức (nhóm người) có khả năng tồn tại, hoạt động độc lập và chịu trách nhiệm trước pháp luật.

VD: Các cơ quan nhà nước như Đảng Cộng sản Việt Nam, Tòa án, Ủy ban, trường Đại học, bệnh viện, công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn… là những tổ chức có tư cách pháp nhân.

Về bản chất, pháp nhân là “luật pháp con người” trên phương diện pháp lý.

Điều kiện để có tư cách pháp nhân

Theo điều 74 Bộ luật Dân sự 2015, một tổ chức được công nhận là có tư cách pháp nhân khi đủ 4 điều kiện sau:

Tổ chức phải được thành lập theo quy định của luật pháp Việt Nam

Theo như định nghĩa, ta thấy rõ ràng pháp nhân không phải là con người, một cá nhân mà là một tổ chức. Và tổ chức này được cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập hoặc cho phép thành lập theo quy định của pháp luật Việt Nam.

Doanh nghiệp được coi là có tư cách pháp nhân khi có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và được pháp luật công nhận. Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng có tư cách pháp nhân vì nó chưa hội tụ đủ các điều kiện theo quy định của luật Dân sự.

Theo luật, pháp nhân phải có tên gọi để phân biệt với các pháp nhân khác trong cùng một lĩnh vực. Và tên gọi của pháp nhân cần được pháp luật công nhận và bảo vệ. Vì vậy, pháp nhân phải sử dụng tên gọi đó trong các giao dịch nhân sự.

Pháp nhân phải có cơ cấu tổ chức chặt chẽ theo quy định tại Điều 83 của Bộ luật Dân sự 2015

Tổ chức pháp nhân cần phải có cơ chế và điều lệ hoạt động rõ ràng, có cơ cấu cụ thể, có người đại diện hợp pháp để thực hiện các giao dịch.

Pháp nhân phải có các cơ quan điều hành gồm các bộ phận, phòng ban được phân chia cụ thể. Có chức năng và quyền hạn được quy định rõ ràng.

Điều lệ của pháp nhân sẽ do các thành viên sáng lập và các thành viên xây dựng thống nhất thông qua.

Pháp nhân cần có con dấu riêng do người đại diện của tổ chức quản lý và sử dụng.

Có tài sản độc lập với cá nhân, pháp nhân khác và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản đó

Tài sản pháp nhân phải hoàn toàn tách biệt với tài sản cá nhân (là các thành viên trong tổ chức). Đây là điểm khác biệt lớn để phân biệt giữa pháp nhân và cá nhân.

Theo quy định của pháp luật, pháp nhân phải sở hữu một lượng tài sản nhất định để sử dụng trong giao dịch và hoàn toàn chịu trách nhiệm với số tài sản đó. Tài sản này được pháp luật công nhận là của pháp nhân và pháp nhân có toàn quyền sử dụng mà không phải chịu sự chi phối, kiểm soát của bất kì ai.

Pháp nhân có quyền nhân danh mình tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập

Pháp nhân có quyền nhân danh mình để tham gia quan hệ pháp luật thông qua người đại diện. Người này là một người có quyền thực hiện mọi giao dịch dân sự trong quá trình hoạt động. Tham gia với tư cách là nguyên đơn, bị đơn và là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến tòa án theo quy định của pháp luật.

Trong trường hợp người đại diện theo pháp luật bị bắt giam, đi tù, chết hoặc không có khả năng đại diễn nữa thì pháp nhân có quyền bầu ra người đại diện mới thay thế để tiếp tục hoạt động.

Tư cách pháp nhân ảnh hưởng gì đến doanh nghiệp?

Doanh nghiệp có tư cách pháp nhân

• Công ty TNHH 2 thành viên trở lên
• Công ty TNHH 1 thành viên
• Công ty cổ phần
• Công ty hợp danh

Các thành viên chịu trách nhiệm hữu hạn.Trừ trường hợp các thành viên hợp danh của công ty hợp danh có thể phải liên đới chịu trách nhiệm thanh toán số nợ còn lại của công ty nếu tài sản của công ty đó không đủ để trang trải và trả nợ.

Lợi thế của doanh nghiệp có tư cách pháp nhân là khi các khoản nợ vượt quá tổng giá trị tài sản của công ty thì công ty sẽ chỉ phải thanh toán hết số tài sản của công ty cho chủ nợ, còn các thành viên trong công ty không cần phải bỏ ra tài sản cá nhân để chi trả cho số nợ còn thiếu.

Doanh nghiệp không có tư cách pháp nhân

Điển hình của loại doanh nghiệp không có tư cách pháp nhân là doanh nghiệp tư nhân (DNTN). DNTN chịu trách nhiệm bằng vô hạn bằng tài sản (là toàn bộ tài sản của chủ doanh nghiệp). Loại hình này thường do cá nhân đứng lên tổ chức theo mô hình kinh doanh đem về lợi nhuận riêng, không có sự tách biệt về tài sản giữa doanh nghiệp với chủ sở hữu nên không được pháp luật công nhận là tư cách pháp nhân. Đây cũng chính là điều đặc biệt của DNTN.

Tuy nhiên, khi thành lập doanh nghiệp tư nhân, bạn có thể chịu rủi ro rất cao theo cách “thắng ăn cả, ngã về không”, thậm chí là phải chịu khoản nợ lớn. Nhưng phương thức này lại có được sự tin tưởng của khách hàng.

Chi nhánh, văn phòng đại diện của pháp nhân có tư cách pháp nhân không? Chi nhánh, văn phòng đại diện đều là đơn vị phụ thuộc của doanh nghiệp và mọi hoạt động của chi nhánh đều phải phụ thuộc vào doanh nghiệp và thông qua việc uỷ quyền. Do vậy, chi nhánh và văn phòng đại diện không tham gia các quan hệ pháp luật với tư cách độc lập nên Chi nhánh, văn phòng đại diện của pháp nhân cũng không có tư cách pháp nhân.

Đối với doanh nghiệp không có tư cách pháp nhân thì cơ cấu tổ chức, bộ máy hoạt động cũng không phức tạp như doanh nghiệp có pháp nhân.

Như vậy, doanh nghiệp tư nhân, chi nhánh, văn phòng đại diện của doanh nghiệp là những tổ chức không có tư cách pháp nhân.

Lợi ích của doanh nghiệp có tư cách pháp nhân

• Tư cách pháp nhân giúp phân định được tài sản của doanh nghiệp và thành viên doanh nghiệp.
• Phân biệt nợ của doanh nghiệp và nợ của thành viên doanh nghiệp.
• Kiểm soát được rủi ro trong các khoản đầu tư của mình nhờ chế độ TNHH.
• Doanh nghiệp có khả năng phân chia rủi ro khi tách biệt các lĩnh vực kinh doanh chẳng hạn như thành lập các công ty con, đầu tư vào các dự án khác nhau.

Tư cách pháp nhân là một khái niệm phổ biến được nhiều người quan tâm. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ về luật này. Hy vọng rằng, bài viết trên đây của Govi.vn đã phần nào giải trình được những thắc mắc của bạn và giúp bạn nắm rõ hơn về tư cách pháp nhân trong doanh nghiệp.

Xem thêm:

• Tìm hiểu xem văn phòng đại diện là gì?